Kult Matki Bożej Bolesnej z Hałcnowa zaczął się rodzić na początku XVIII wieku. W 1764 r. pojawia się pierwsza wzmianka o figurce Matki Bożej Bolesnej – Piety Hałcnowskiej. Odtąd budzi się masowy kult i do Hałcnowa zaczynają ciągnąć pątnicy z najbliższych okolic. Właśnie staraniem pielgrzymów i miejscowego dziedzica zostaje w Hałcnowie wzniesiony kościół, do którego zmierzają pielgrzymi nie tylko z okolicznych miejscowości, ale z całego regionu. W Księdze Łask zostają odnotowane pierwsze informacje o uzyskanych łaskach i uzdrowieniach. To wszystko sprawia, że skromny kościół w Hałcnowie, zaczyna funkcjonować w mentalności pielgrzymów jako sanktuarium - święte miejsce, w którym Bóg, przez przyczynę Matki Bożej, udziela wiernym swoich łask.

Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Bielsku – Białej Hałcnowie jest położone w szczególnym miejscu na Podbeskidziu i posiada swoją własną specyfikę, kształtującą się na przestrzeni wielu wieków. Cechą wyróżniającą sanktuarium, oprócz kultu i bogatej tradycji maryjnej, jest jego zasięg. Od początku istnienia, sanktuarium ma charakter ponadparafialny i jest sanktuarium regionalnym. Na poświęcenie kościoła w 1784 r. przybyło ok. 3 tys. wiernych. W notatce z 1896 r. czytamy, iż "nie ma dnia, w którym by do Hałcnowa z różnych stron wierni nie przychodzili."

W największe święta odpustowe, szczególnie w święto Nawiedzenia NMP, sanktuarium nawiedzali pielgrzymi zarówno z dekanatów oświęcimskiego, bialskiego i żywieckiego - położonych w ówczesnej diecezji krakowskiej, jak i liczni wierni z Pszczyny, Czechowic-Dziedzic, ze Skoczowa i Cieszyna.

W okresie międzywojennym kult Matki Bożej Hałcnowskiej rozszerzył się niemal na całe Podbeskidzie. Natomiast po II wojnie światowej w Kronice Parafialnej znajdują się liczne wpisy świadczące o tym, iż sanktuarium jest nadal sanktuarium regionalnym ze względu na liczne grupy pielgrzymów przybywających również spoza archidiecezji krakowskiej, a także z dekanatu bialskiego, kęckiego i żywieckiego. Grupy te nawiedzały sanktuarium nie tylko w czasie odpustów parafialnych, głównie w odpust lipcowy, ale także licznie w dni powszednie.

Obecnie do hałcnowskiego Sanktuarium stale przybywają zorganizowane grupy pielgrzymkowe oraz liczni pielgrzymi indywidualni. Odbywają się również cykliczne pielgrzymki, czuwania i wydarzenia, gromadzące wiernych z diecezji bielsko-żywieckiej i spoza niej. Niektóre z nich są na stałe wpisane w kalendarium diecezjalne: Diecezjalna Pielgrzymka Chorych i Starszych, comiesięczne czuwania u stóp Maryi, comiesięczne katechezy w Bazylice.

Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Hałcnowie jest niewątpliwie jednym z najbardziej znanych i rozpoznawalnych sanktuariów nie tylko w diecezji i na Podbeskidziu. Sytuuje się na bogatej mapie sanktuariów w Polsce jako jedno z ważniejszych miejsc pielgrzymkowych na południu kraju. Coraz bardziej rozpoznawalne, przyciąga pielgrzymów nawet z odległych zakątków, którzy chcą nawiedzić to wyjątkowe miejsce z wiarą i w duchu modlitwy u stóp Bolesnej Pani, która od tylu wieków króluje z matczyną troską na hałcnowkiej ziemi.

Obszerna historia hałcnowskiego Sanktuarium i Figury Matki Bożej Bolesnej jest opisana w publikacjach dostępnych w bibliotece parafialnej.


 

Akapity

Kalendarium

XVI w.

Powstaje figura Matki Bożej Bolesnej (Pieta Radosna), która od początku XVIII wieku słynie łaskami w Hałcnowie. Artysta i miejsce powstania figury pozostają nieznani.

1764 r.

Pierwsza, historyczna wzmianka o cudownej figurze Matki Bożej Bolesnej w Hałcnowie odnotowana przez Jana Grzybkowskiego, miejscowego pisarza na dworze dziedzica: „Na dębie - nieopodal dworu - znajduje się czczona przez lud rzeźba Matki Bożej Bolesnej, trzymającej na kolanach ciało umęczonego swego Syna.”

Przed 1764 r.

Figurka znalazła się w posiadaniu Michała Chrapczyńskiego, mieszkającego w Kętach. Po jednej z gwałtownych burz figurka została strącona z drzewa na ziemię. Przechodzący tamtędy Michał podniósł ją, lecz zamiast zawiesić na drzewie zabrał do domu i umieścił w gablocie. Dręczony wyrzutami sumienia odnosi figurę i umieszcza na powrót na dębie w Hałcnowie.

1767 r.

Przez Hałcnów przechodzi gwałtowna burza, podczas której piorun uderzył w dąb, rozbijając wiszącą na nim gablotę z figurką i spalił sukienkę założoną na rzeźbę. Sama figurka ocalała i pozostała nietknięta. Wtedy to wierni, aby zapobiec w przyszłości kolejnemu nieszczęśliwemu zdarzeniu, zanieśli rzeźbę na dwór dziedzica Adama Pruszyńskiego umieszczając ją w jego domowej kaplicy. Pruszyńscy, wiedząc jakim kultem cieszy się Figura Matki Bożej wśród ludności, wybudowali nieopodal dębu kapliczkę, gdzie na powrót umieszczono rzeźbę „Tej, która ogarnięta ogniem pioruna ocalała.”

20 V 1781 r.

Jedna z pierwszych łask poświadczona historycznie uzyskana przez przyczynę Matki Bożej Hałcnowskiej: syn Michała i Salomei Górów z Komorowic odzyskuje wzrok.

1777 - 1784 r.

Staraniem pielgrzymów i dziedzica Pruszyńskiego wzniesiono murowany kościół w Hałcnowie.

6 XI 1784 r.

Uroczyste poświęcenie kościoła wraz z intronizacją figury Matki Bożej w głównym ołtarzu. Wierni doczekali się kościoła maryjnego.

1844 r.

Papież Grzegorz VI przyznał Hałcnowowi, na prośbę biskupa tarnowskiego, przywilej odpustu zupełnego w dniu Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i Matki Boskiej Różańcowej. Rok 1844 dał początek, sławnym do dziś, odpustom hałcnowskim, na które zjeżdżali się pątnicy z różnych zakątków, aby czcić Matkę Bożą. Święto Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny stało się głównym świętem w Hałcnowie.

1899 r.

ks. Jan Rączka otrzymał od kardynał Jan Puzyny, biskupa krakowskiego, pozwolenie na uroczyste wystawienie Najświętszego Sakramentu w dzień Matki Bożej Bolesne ze względu na obecność w sanktuarium Cudownej Piety, słynącej łaskami - jest to już trzecie święto maryjne w parafii. Rzesze pielgrzymów, tłumnie nawiedzają Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej, które staje się coraz bardziej znane, szczególnie za sprawą doznawanych łask i uzdrowień.

2 VII 1926 r.

Biskup Anatol Nowak, sufragan krakowski, wielki czciciel Matki Bożej Hałcnowskiej, za zgodą biskupa krakowskiego księcia Adama Stefana Sapiehy, dokonał koronacji biskupimi koronami Cudownej Figury Matki Bożej Bolesnej.

1936 r.

Kradzież złotych koron, wotów i monstrancji.

7 VII 1936 r.

Dokonano ponownej, uroczystej koronacji Cudownej Piety.

4 II 1945 r.

Na skutek ostrzału artyleryjskiego zapalił się kościół. Spłonęła, przechowywana przez te wszystkie lata z wielką pieczołowitością, figura Matki Boskiej Hałcnowskiej (zwana Pietą Radosną). Barokowa świątynia przestała istnieć.

1945 - 1948 r.

ks. Paweł Skiba, ówczesny proboszcz parafii wraz z wiernymi podejmują trud odbudowy sanktuarium, umieszczając w ołtarzu głównym nową figurę Matki Bożej Bolesnej (Pietę Bolesną).

1984 r.

Podczas swojego proboszczowania w Hałcnowie ks. Władysław Goryl rozpoczyna starania o koronację figury Matki Bożej Bolesnej koronami papieskimi.

30 V – 3VI 1984 r.

Obchody 200-lecia istnienia sanktuarium maryjnego w Hałcnowie.

17 X 1992 r.

Kongregacja do Spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów wyraziła zgodę na koronację Piety Hałcnowskiej. Przygotowaniem parafii do tego wydarzenia zajmował się ówczesny proboszcz hałcnowskiego Sanktuarium ks. Andrzej Olszowski.

 

26 IX 1993 r.

Metropolita krakowski ks. kardynał Franciszek Macharski wraz z arcybiskupem częstochowskim Stanisławem Nowakiem i biskupem bielsko-żywieckim Tadeuszem Rakoczym dokonał koronacji Cudownej Figury Matki Bożej Bolesnej w Hałcnowie koronami papieskimi, poświęconymi przez Jana Pawła II.

 

22 V 1995

Papież Jan Paweł II odprawił Msze św. w Skoczowie na Kaplicówce. Specjalnie na to wydarzenie z sanktuarium w Hałcnowie została przewieziona figura Matki Bożej.

2000 r.

W Roku Jubileuszowym 2000 ponownie podjęto dzieło odnowienia i powiększenia świątyni, w które swój nieoceniony wkład wniósł ówczesny proboszcz i kustosz Sanktuarium ks. Stanisław Morawa.

  

2003 r.

W X rocznicę koronacji Cudownej Figury Matki Bożej odbyła się w parafii peregrynacja obrazu Matki Bożej Bolesnej po rodzinach.

17 IX 2004 r.

Poświęcenie kaplicy Bożego Miłosierdzia.

28 VIII 2015 r.

Kościół w Hałcnowie został podniesiony przez papieża Franciszka do godności Bazyliki Mniejszej.

2 VII 2016 r.

Nuncjusz Apostolski ks. abp Celestino Migliore ogłosił uroczyście hałcnowską świątynię Bazyliką Mniejszą.

15 IX 2018

Sanktuarium obchodziło 25 rocznicę koronacji Piety Hałcnowskiej. Uroczystościom Jubileuszowym i odpustowym przewodniczył ks. abp Marek Jędraszewski.